Sınav kaygısı, öğrenilen bilginin sınav esnasında, etkili bir şekilde kullanılmasını engelleyen, başarının düşmesine neden olan yoğun endişe durumudur. Baş etmeyi öğrenebilirsiniz.
Lise ve üniversite giriş sınavları yaklaştıkça, genç adayların ve ailelerinin kaygılarının yükseldiğini görüyoruz. Kalan zamanda konuları yetiştirememek, sınavda istedikleri başarıyı elde edememek, mezuna kalmak gibi konularda kafaları karışık ve kaygılılar.
Sınava dair endişeleri var öğrencilerin. Çünkü girecekleri sınavlarda başarılı olmak istiyorlar. Bu gayet beklenen ve istenen bir sonuç. Bir şeye emek verirken, sonucunun iyi olmasını ümit ederiz elbette. Ancak yaşanan stres normalin üzerinde olduğunda, var olan bilgilerimizi gerektiği gibi kullanamayız.
Sınav anı ile ilgili tüm faydasız düşünceler; öğrencinin stres, heyecan ve kaygı düzeyini artırır. Kaygı varsa, bazı bedensel duyumların yaşanması kaçınılmazdır:
Sorulara odaklanamama, okuduğunu anlayamama, dikkat hataları, kontrolü kaybetme, zamanı dengeli kullanamama, bilgiyi aktaramama…
Pek çok öğrencimiz, bu kısaca anlattığım sınav kaygısını yaşadığı için maalesef hüsrana uğramaktadır. Bir yılını sadece ders çalışarak geçirip, sınavda hiç bir şey yapamadığı için, ağır duygusal sorunlar yaşamaktadır.
Sınav öncesi, sınav anı ve sonrasında olabilecek olası durumlarla ilgili daha gerçekçi alternatif düşünceler geliştirmeye ihtiyaç vardır. Örnekler:
Doğru nefes almayı öğrenerek ve bedensel gevşemeyi deneyimleyerek, kaygı ile baş etmeyi kolaylaştırabiliyoruz. Amacımız kaygıyı bastırmak değil, kabul etmek ve anlamaya çalışmak.
Çalışma alışkanlıklarını ve sınava ilişkin tutumları gözden geçirerek yeni bir zihinsel yapılanma yaratmaya çalışmak gerekir. Zaman, iyi kullanılmalıdır. Keyif veren aktiviteler, çalışma sürelerinin aralarına serpiştirilmelidir. Beslenme ve uykuya dikkat edilmelidir. Sınava yönelik çalışmaları son güne/geceye bırakmamak önemlidir.
Olumsuz otomatik düşüncelere karşı alternatif açıklamalar getirme, kontrolün kendisinde olduğunu hatırlatma, yanıtlayabileceği sorulardan başlama, kaygıyı azaltmaya yönelik teknikler kullanma (hızlı gevşeme, dikkat artırma teknikleri, doğru nefes çalışması) sınav esnasında yapılabilecek bazı çalışmalardır.
Aile için sınavın ne anlam ifade ettiği, sınava yönelik tutum ve yaklaşımları önemlidir. Sıklıkla aileler kendi kaygılarını çocuklarına yansıtmaktadırlar. Çocuktan yüksek beklentilerinin olması, başka çocukların başarılarını sürekli örnek göstermeleri ya da kıyaslamaları, ayrıntılarla aşırı uğraş sergilemeleri ve sınavı bir araç değil amaç olarak görmeleri; çocukların sınav kaygısı yaşamasını tetiklemektedir.
Yukarıda belirttiğimiz gibi, kaygı başarıyı düşürür ve çocuklarının normal düzeyde kaygı yaşaması için onların duygularını anlamaları, beklentilerini tekrar değerlendirmeleri ve çocuğa yansıtmamaları ile birlikte çocuklarını sakinleştirmeleri gerekir.