mobil-telefon mobil-whatsapp
Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Travma yaşantısı, dünyaya, kişinin kendine ve diğerlerine ilişkin temel inançlarını sarsar. Yaşamın sürekliliği sekteye uğrar. Acilen bu travmasının geçmişte kalmasına ihtiyacı vardır. Ama nasıl?

Travmatik yaşantılar, “Normal” yaşantının doğal akışında aksamaya neden olan, beklenmedik bir şekilde, alışılmışın dışında, yoğun strese yol açan, sarsıcı bir olay, yoğun bir “kayıp” duygusunun olduğu yaşantılardır.

Bu kayıp, güvenlik duygusunun, kimliğin ve geleceğin, geçmişe bakıp geleceği tahmin etme yetisinin, yaşam üzerindeki kontrolün, yakınların, diğerlerine güvenin, umutların, kişisel gücün, arkadaşların, evinin ya da sahip olduğu eşyaların kaybıdır.

Bu olay sonucu, yaşamın sürekliliği sekteye uğrar.

Travma yaşantısı, dünyaya, kendimize ve diğerlerine ilişkin temel inançlarımızı sarsar! Kişi güvende olmadığını ve bir daha güvende olmayacağını, dünyanın acımasız olduğunu, yalnız olduğunu, tehlikelerden korunmanın mümkün olmadığını, iyi bir insan olmadığı için kendini böyle hissetmeyi hakettiğini, başına gelen olayın sorumlusunun kendi olduğunu düşünebilir.

TSSB Riski Taşıyan Travmatik Olaylar Nelerdir?

Tutsak alınma, tecavüz, dayak, cinsel saldırı, yaralanma veya kaza, vurulma bıçaklanma, yakınının beklenmedik ölümü, çocuğunun hayatını tehdit eden hastalık, Ölüm/ yaralanmaya tanıklık, doğal afet gibi yaşantılar TSSB riski taşıyan travmatik olaylardır.

TSSB’da Risk Faktörleri Nelerdir?

  • Olayın şiddeti
  • Algılanan tehdit düzeyi
  • O ana kadar öyle bir yaşantının olmaması
  • Yaşam beklentisini yıkma özelliği taşıması
  • Ölüme şahit olma
  • Olaya tanık olmaktansa yaşaması
  • Kişisel yatkınlık
  • Ailede psikolojik rahatsızlık öyküsü

TSSB’da Neler Yaşanır?

Fizyolojik Tepkiler; Yorgunluk, bitkinlik, Uykusuzluk ve uyku sorunları, Aşırı uyarılmışlık, Somatik yakınmalar, Bağışıklık sisteminin bozulması, İştah bozuklukları, Duygusal tepkiler; Şok, Korku ve kaygılar ( Olayın tekrarlanması korkusu, Yaralanmaktan ve ölmekten korkma, Ailelerinden ayrı kalmaktan ya da yalnız kalmaktan korkma, Gerçek hayatta ya da hayali yapılan yanlışlara verilen bir ceza olmasından korkma vb.), Üzüntü, Kendini suçlama, Öfke ve huzursuzluk, Anlaşılamama duygusu, Çaresizlik, Gerginlik, sinirlilik, Ayrışma (dissosiyasyon), Çökkünlük.

Bilişsel tepkiler ise; Zaman kavramının algılanmasındaki değişiklik: Sanki zaman duruyormuş ya da çok hızlı geçiyormuş gibi., Olaya ilişkin zaman sırasında karışıklık (özellikle çocuklarda gözlenir), Travma/ zorlu yaşam olayları yordamaya ilişkin işaretlere duyarlılık, Görsel çarpıtmalar, Uzaklaşan görüntü, artan detaylar, İşitsel Çarpıtmalar: zayıflayan sesler, güçlenen sesler, Gerçek dışılık ve rahatsız edici imgeler, Beden algısında değişiklik.

TSSB’yi Devam Ettiren Davranışsal Ve Bilişsel Faktörler Nelerdir?

Kişinin, düşüncelerini baskılamaya çalışması, belirtileri kontrol etmeye çalışması, güvenlik davranışları, olayı hatırlamamaya çalışma, alkol ve ilaç kullanma, daha önce hoşlanılan etkinliklerden kaçınma davranışları rahatsızlığın devamını sağlayabilir.

Travmatik Olay Sonrasında Travmatik Anıyı Hatırlamada Nasıl Sorunlar Yaşanır?

  • Kişi olayı istemli olarak hatırlamaya çalıştığında, tam olarak hatırlayıp sözelleştiremeyebilir.
  • Travmatik anı bazı zamanlarda istemsiz, girici olarak, canlı, belirli bir anlamdan yoksun bir şekilde hatırlanabilir.
  • Genellikle travmanın hemen öncesi ve en fazla duygusal yük taşıyan anının hemen sonrasına ait girici anılar görülebilir.
  • Yaşam devam ettiği halde travma dışı anı hatırlamada zorluk yaşanabilir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğunda Psikoterapi Nasıl Etkiler?

TSSB yaşayan çocuklarda oyun terapisi ya da sanat terapisi ile birlikte EMDR terapisi, ergen ve yetişkinlerde de EMDR Terapisi uygularız.

Yaşanan travma ile ilgili bastırılan duyguların açığa çıkmasını, unutulan ayrıntıların hatırlanarak eksik resmin tamamlanmasını ve travmanın geçmişte kalmasını sağlarız. Terapi bitiminde kişiler, daha sağlıklı bir şekilde yaşamlarını sürdürürler..

Güzide TÜRKYILMAZ

Klinik Psikolog / Psikoterapist